Na opakowaniach często znajduje się wiele informacji dotyczących danego produktu. Dzięki nim kupujący może lepiej poznać towar i jego właściwości. Jednymi z oznaczeń, które można spotkać na etykietach są znaki ekologiczne. Mogą dotyczyć różnych kategorii produktów, takich jak żywność, kosmetyki, opakowania, środki czystości czy sprzęt elektroniczny.
W tym artykule poznasz najpopularniejsze znaki i certyfikaty ekologiczne, które umieszczane są na żywności i jej opakowaniach. Wyjaśnimy ich znaczenie, wymagania, które spełniają oraz jakie korzyści dla konsumentów i środowiska przynoszą.
Spis treści:
- Czym są znaki ekologiczne?
- Znaki ekologiczne dotyczące żywności
- Unijne logo produkcji ekologicznej – „euroliść”
- Bio-Siegel
- Ecocert
- Soil Association Organic
- USDA Organic
- Fairtrade
- Rainforest Alliance
- Demeter
- Certyfikat MSC
- Znaki ekologiczne dotyczące opakowań
Czym są znaki ekologiczne?
Certyfikaty ekologiczne powstały, aby zagwarantować klientom, że dany produkt faktycznie jest ekologiczny. Klient widząc na etykiecie symbol danego certyfikatu nie musi samodzielnie dokonywać analizy produktu aby odróżnić go od produktu, który tylko udaje ekologiczny.
Certyfikaty powstały w ostatnich dekadach XX wieku z powodu nieuczciwych producentów i dystrybutorów żywności, który sprzedawali zwykłą żywność jako organiczną. Doprowadzało to do malejącego zaufania klientów i spadku wiarygodności uczciwych sprzedawców.
Znaki i certyfikaty ekologiczne nadawane są przez różne instytucje i organizacje, zarówno publiczne, jak i prywatne, które sprawdzają i certyfikują zgodność produktów lub usług z określonymi kryteriami ekologicznymi. Mają na celu nie tylko informować konsumentów o właściwościach ekologicznych produktów lub usług, ale także promować i zachęcać do odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji, która ogranicza negatywny wpływ na środowisko.
Znaki ekologiczne dotyczące żywności
Symbole certyfikatów ekologicznych umieszczane są na etykietach produktów. Ich mnogość może wprawiać w konsternacje. Aby świadomie dokonywać wyborów warto wiedzieć co oznaczają poszczególne znaki ekologiczne umieszczone na bio żywności.
Poniższa lista obejmuje najpopularniejsze kilkanaście znaków ekologicznych, które spotkać możemy na etykietach żywności ekologicznej. Znaki ekologiczne mogą dotyczyć ogólnie produktów ekologicznych, żywności ekologicznej albo opakowań ekologicznych. W tym artykule skupimy się na bio żywności i jej opakowaniach.
Unijne logo produkcji ekologicznej – „euroliść”
Od 2010 roku na terenie Unii Europejskiej obowiązuje nowy, jednolity znak żywności ekologicznej. Potocznie nazywany jest euroliściem. Umieszczanie euroliścia na opakowaniu jest obowiązkowe w przypadku wszystkich pakowanych w UE produktów spożywczych, które są produkowane i sprzedawane jako produkty ekologiczne.
Dozwolone jest również opcjonalne zamieszczanie symbolu na:
- spełniających normy produktach importowanych spoza UE,
- produktach eksportowanych z UE na rynki państw trzecich,
- produktach ekologicznych, które nie są pakowane.
Zabronione jest wykorzystywanie unijnego symbolu na produktach niespełniających wymagań. Obok tego znaku umieszcza się numer identyfikacyjny jednostki, która nadała produktowi certyfikat oraz pochodzenie składników.
Unijny symbol produkcji ekologicznej - Euroliść
Aby produkt mógł posiadać na swoim opakowaniu unijny certyfikat, musi spełnić wymagania produkcji ekologicznej zawarte w Rozporządzeniu Rady Wspólnoty Europejskiej nr 834/2007. Bardziej szczegółowo omówiliśmy te wymagania w artykule o żywności ekologicznej.
Co oznacza unijny certyfikat ekologiczny? Taki produkt:
- zawiera minimum 95% składników ekologicznych;
- nie zawiera organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO);
- nie zawiera żadnych sztucznych stabilizatorów, barwników, środków konserwujących i wzmacniaczy smaku;
- powstał bez użycia sztucznych nawozów i środków ochrony roślin;
- powstał z troską o ochronę środowiska i klimatu oraz zachowanie bioróżnorodności;
- powstał z troską o dobrostan zwierząt.
Bio-Siegel
Bio-Siegel jest najpopularniejszym oznakowaniem rolnictwa ekologicznego w Niemczech, funkcjonuje od 2001 roku. Produkty oznaczone zielonym sześciokątem spełniają takie wymagania jak z unijnym ekoznakiem.
Mimo wprowadzenia w UE w 2010 roku jednolitego znaku produktów ekologicznych Bio-Siegel dalej funkcjonuje. Producenci starają się o ten certyfikat, ponieważ cały czas cieszy się wśród konsumentów popularnością i zaufaniem. Podobnie jak unijny certyfikat, Bio-Siegel gwarantuje spełnienie rygorystycznych norm produkcji ekologicznej.
Symbol Bio-Siegel
Ecocert
Certyfikat ekologiczny powstałej w 1991 roku we Francji roku organizacji certyfikującej Ecocert również cieszy się popularnością (szczególnie we Francji). To jedna z największych takich organizacji na świecie. Zajmuje się certyfikacją nie tylko żywności ekologicznej, ale również kosmetyków, środków czystości i tekstyliów.
Znak Ecocert oznacza, że produkt:
- zawiera minimum 95% składników ekologicznych,
- nie zawiera GMO, sztucznych stabilizatorów, barwników, środków konserwujących i wzmacniaczy smaku,
- przy produkcji nie wykorzystywano sztucznych nawozów i środków ochrony roślin,
- powstał z troską o dobrostan zwierząt i ochronę środowiska.
Symbol EcoCert
Organizacja Ecocert przyznaje nie tylko swój certyfikat. Oferuje ponad 150 standardów publicznych lub prywatnych, krajowych lub międzynarodowych. Dotyczą one najróżniejszych kategorii produktowych.
Soil Association Organic
Soil Association Organic to organizacja charytatywna założona w 1946 roku w Wielkiej Brytanii, działająca na rzecz ochrony środowiska. Od 1967 wyznacza standardy dla żywności ekologicznej i nadaje produktom swój znak ekologiczny. Gwarantuje on organiczny charakter żywności oraz hodowlę w jak najkorzystniejszych dla zwierząt warunkach. Oprócz żywności i rolnictwa organizacja certyfikuje również ekologiczne kosmetyki, tekstylia oraz drewno.
Soil Association Organic to najpopularniejszy certyfikat ekologiczny nadawany produktom z Wielkiej Brytanii, cieszący się zaufaniem konsumentów. Wymagania są jednymi z najbardziej rygorystycznych na świecie, nawet bardziej niż wymagają tego unijne przepisy.
Ponadto organizacja Soil Association prowadzi edukację społeczną i akcje związane z żywieniem, rolnictwem, gospodarką leśną i klimatem.
Symbol Soil Association Organic
USDA Organic
Jest to oficjalny znak rolnictwa ekologicznego Stanów Zjednoczonych. Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA - United States Department of Agriculture) prowadzi Krajowy Program Ekologiczny (NOP - National Organic Program), którego celem jest certyfikacja organicznych produktów tworzonych według ustalonych zasad.
Certyfikat USDA Organic przyznawany jest żywności, środkom higieny osobistej oraz paszom dla zwierząt. Podobnie jak w UE bio żywność musi być oznaczona euroliściem, tak w USA żywność organiczna oznaczana jest tym symbolem.
Znak USDA Organic oznacza, że produkt:
- zawiera co najmniej 95% składników w jakości ekologicznej;
- nie zawiera organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO), sztucznej chemii rolnej;
- nie zawiera sztucznych stabilizatorów, barwników, i konserwantów.
W procesie produkcji dba się o zachowanie bioróżnorodności, naturalne cykle zachodzące w naturze oraz o dobrostan zwierząt.
Symbol USDA Organic
Fairtrade
Fairtrade to najbardziej znany i cieszący się bardzo dużym zaufaniem system certyfikacji etycznej na świecie. Dzięki programowi zrzeszeni rolnicy i pracownicy z otrzymują bardziej uczciwe wynagrodzenie za swoją pracę, budują silniejsze społeczności lokalne oraz zyskują wpływ na swoją przyszłość.
Znak Sprawiedliwego Handlu znaleźć można najczęściej na produktach importowanych z bardziej egzotycznych zakątków świata. Dotyczy producentów z Ameryki Łacińskiej i Karaibów, Afryki, Azji Południowo-Wschodniej i Oceanii.
Przyznawany jest przez Fairtrade Labelling Organizations International, które jest stowarzyszeniem różnych organizacji zajmujących się sprawiedliwym handlem z wielu państw.
Fairtrade nie jest certyfikatem produktu ekologicznego, ale może się obok takiego pojawić. Organizacja nie zezwala zrzeszonym gospodarstwom na stosowanie GMO, zanieczyszczanie środowiska oraz marnotrawienie wody. Produkty Fairtrade często są produkowane ekologicznie i posiadają certyfikat ekologiczny. Jednak nie każdego producenta stać na opłacanie certyfikacji według europejskich czy amerykańskich norm.
Obecność tego certyfikatu na etykiecie produktu potwierdza spełnienie zasad wyznaczonych przez FLO Int. Najważniejsze zasady Fairtrade to:
- uczciwa cena, jaką producenci otrzymują za swoje produkty (pokrywająca koszty zrównoważonej ekologicznie i społecznie produkcji),
- krótki czas oczekiwania na zapłatę,
- skracanie łańcucha pośredników,
- uczciwe pensje i bezpieczne warunki pracy dla pracowników,
- niewykorzystywanie do pracy dzieci,
- sprawiedliwe pensje dla kobiet i mężczyzn.
Znak ten zazwyczaj dotyczy produktów spożywczych (np. owoce, napoje, kawa, kakao, herbata), ale może też bawełny, roślin, kosmetyków, piłek sportowych i złota.
Symbole Fairtrade
Znak Fairtrade na czarnym tle umieszczany jest na produktach jednoskładnikowych, natomiast na białm tle na produktach wieloskładnikowych, w których tylko wybrane składniki zostały pozyskane według zasad Sprawiedliwego Handlu.
Rainforest Alliance
Rainforest Alliance to międzynarodowa organizacja pozarządowa założona w 1987 roku przez Daniela Katza, amerykańskiego działacza na rzecz ochrony środowiska, który pełni funkcję przewodniczącego rady dyrektorów.
Działa na rzecz ochrony lasów i żyjących w nim istot, poprawy warunków życia rolników, promowania praw człowieka oraz pomocy w łagodzeniu negatywnych dla przyrody skutków działalności człowieka. Zajmuje się też edukacją rolników, przedsiębiorców i społeczeństw na temat najlepszych praktyk efektywnego wykorzystywania zasobów naturalnych.
Wizją i misją Rainforest Alliance jest tworzenie bardziej zrównoważonego świata, wykorzystując siły społeczne i rynkowe do ochrony przyrody oraz poprawy życia rolników i leśnych ekosystemów.
Certyfikat Rainforest Alliance, czyli znak z zieloną żabką, ma przede wszystkim wymiar etyczny. Oznacza, że proces wytwarzania danego produktu nie spowodował szkodliwej wycinki lasów oraz uśmiercania żyjących w nich zwierząt. Ma też gwarantować uczciwe traktowanie pracowników, którzy pozyskują m.in. kakao czy drewno.
Certyfikat Rainforest Alliance nie jest certyfikatem ekologicznym, ale oznacza, że produkt pochodzi ze zrównoważonego rolnictwa. Organizacja przyznaje swój zielony znak z żabą żywności, której produkcja nie wpłynęła negatywnie na okoliczne lasy, rzeki, gleby i zwierzęta oraz jest przeprowadzana w sposób przyjazny dla natury. Dodatkowo symbol ten ma zapewniać, że pracujący przy produkcji pracownicy są traktowani sprawiedliwie i uczciwie, a do pracy nie wykorzystuje się dzieci.
Symbol Rainforest Alliance
Zielony znak z żabą najczęściej zobaczyć można na opakowaniach produktów takich jak kakao, kawa, herbata, owoce, orzechy, zioła i przyprawy oraz drewno czy papier.
Certyfikowane farmy Rainforest Alliance znaleźć można na całym świecie, jednak najwięcej z nich znajduje się na obszarach zbliżonych do równika – szczególnie w Ameryce Południowej i Środkowej, Afryce, Indiach, Chinach, Indonezji i Malezji.
Demeter
Znak należy do niemieckiej organizacji Demeter International e.V., która zajmuje się certyfikacją żywności biodynamicznej, czyli wytworzonej zgodnie z zasadami antropozofii. O początkach rolnictwa biodynamicznego i marki Demeter pisaliśmy szerzej w artykule o historii rolnictwa ekologicznego.
Rolnictwo biodynamiczne zakłada, że gospodarstwo funkcjonuje jak organizm i pozostaje w ścisłym związku z innymi elementami wszechświata. Każdy element odgrywa ważną rolę w procesie produkcji żywności ekologicznej – ludzie, zwierzęta, rośliny, powietrze, wszelkie substancje mineralne, księżyc i cały kosmos.
Holistyczne podejście do uprawy ziemi powoduje, że jedzenie z upraw biodynamicznych jest naprawdę najwyższej jakości. Ponadto zyskuje na tym sama natura, która nawożona jest naturalnymi preparatami i niezanieczyszczana pestycydami, sztucznymi nawozami i GMO.
Symbol Demeter
Żywność ekologiczną oznaczoną certyfikatem Demeter znaleźć można na każdym kontynencie, ale najpopularniejsza jest w Europie. W Polsce dwie jednostki certyfikujące każdego roku kontrolują gospodarstwa, aby zagwarantować klientom zgodność produktu ze stawianymi kryteriami.
Certyfikat MSC
Certyfikat MSC to międzynarodowe wyróżnienie dla ryb i owoców morza, które pochodzą ze zrównoważonych połowów. Jest to znak jakości i odpowiedzialności, który gwarantuje, że produkty nim oznaczone nie zagrażają zdrowiu oceanów i ich mieszkańców. Przyznawany jest przez niezależną organizację Marine Stewardship Council, która działa na rzecz ochrony i zrównoważonego zarządzania zasobami rybnymi na całym świecie.
Certyfikat MSC
Aby otrzymać certyfikat MSC, produkt musi pochodzić z rybołówstwa, które spełnia trzy główne zasady standardu MSC:
- stan populacji ryb jest na poziomie zapewniającym ich długoterminowe przetrwanie,
- rybołówstwo minimalizuje wpływ na środowisko morskie i nie zagraża innym gatunkom oraz ekosystemom,
- rybołówstwo jest zarządzane w sposób skuteczny i odpowiedzialny, zgodnie z prawem i najlepszymi praktykami.
Ponadto, produkt musi być identyfikowalny i możliwy do śledzenia na każdym etapie łańcucha dostaw, od połowu do sprzedaży. W tym celu firma musi posiadać certyfikat łańcucha dostaw (CoC), który potwierdza, że produkt nie był mieszany ani zastępowany innymi produktami niecertyfikowanymi.
Certyfikat MSC ma na celu promować dobre praktyki w sektorze rybołówstwa i przetwórstwa ryb, a także zachęcać konsumentów do świadomego wyboru produktów przyjaznych dla oceanów.
Znaki ekologiczne dotyczące opakowań
Patrząc w całości na produkt, jakim jest żywność ekologiczna, musimy pamiętać, że obejmuje on również opakowanie. Proces produkcji i przede wszystkim etap po zużyciu produktu może wywierać istotny wpływ na środowisko naturalne. Każdego dnia produkujemy tony śmieci i odpadów, które niszczą środowisko, zatruwają wodę i powietrze.
Warto zatem szukać produktów w opakowaniach minimalizujących wykorzystanie zasobów i negatywny wpływ na nasze otoczenie. Coraz częściej powstają opakowania biodegradowalne i możliwe do recyklingu.
Opakowanie biodegradowalne to takie, które rozkłada bez zanieczyszczania gleby, wody i powietrza. Jest zatem bezpieczne dla ludzi, zwierząt i roślin oraz nie pozostawia po sobie znacznego śladu. Recykling to możliwość ponownego użycia lub możliwość odzyskania części albo całości surowców, które zostały wykorzystane do produkcji.
Podobnie jak w przypadku bio żywności, również opakowania doczekały się swoich certyfikatów. W dalszej części omawiamy kilka znaków ekolgicznych opakowań, dzięki czemu będziemy mogli podejmować bardziej świadome wybory.
FSC ‒ Forest Stewardship Council
FSC to założona w 1993 w Meksyku międzynarodowa organizacja non-profit działająca na rzecz odpowiedzialnego i zrównoważonego sposobu zarządzania lasami na świecie. Wyznacza standardy dla odpowiedzialnej gospodarki leśnej, biorąc pod uwagę kwestie społeczne, ekologiczne i ekonomiczne.
Certyfikat FSC gwarantuje, że produkt powstał z surowców pochodzących z odpowiedzialnych źródeł. Prowadząc zrównoważoną politykę leśną, przeciwdziała się wylesianiu, zanikaniu bioróżnorodności i wymieraniu gatunków zwierząt. Minimalizuje się wykorzystanie środków chemicznych podczas obróbki drewna. Ponadto zwraca się uwagę na uczciwe traktowanie pracowników, ich bezpieczeństwo podczas pracy w lesie oraz lokalne społeczności.
Symbol FSC ‒ Forest Stewardship Council
Znając znak FSC można łatwo rozpoznać opakowanie wyprodukowane ze wsparciem dla zalesiania planety. Dotyczy on nie tylko papierowych i tekturowych opakowań, ale wszelkich produktów tworzonych z drewna.
Znak recyklingu
Prawdopodobnie znany wszystkim znak, który oznacza, że opakowanie zostało stworzone z materiałów nadających się do recyklingu. Mozliwe jest odzyskanie części surowców albo ponowne wykorzystanie.
Zdarza się, że w środku znaku lub obok niego pojawia się wartość procentowa – oznacza ona procent surowców z odzysku, które zostały wykorzystane do stworzenia opakowania.
Znak recyklingu
Opakowanie wielokrotnego użytku
Znak informuje, że opakowanie można wykorzystywać wielokrotnie, co najmniej dwa razy. Po pierwszym wykorzystaniu nie staje się odpadem. Znak wielokrotnego użytku znaleźć można na opakowaniach z kartonu, szkła czy metalu.
Znak opakowania wielokrotnego użytku
Opakowanie biodegradowalne i kompostowalne
Niektóre opakowania projektowane są tak, aby ulegały rozkładowi bez szkody dla środowiska w procesie kompostowania (zazwyczaj przemysłowego). Mogą być kompostowane razem z innymi odpadami organicznymi.
Znak opakowania biodegradowalnego i kompostowalnego
Kompostowalne opakowania oznaczane są ekologicznym znakiem sadzonki lub certyfikatami OK Biodegradable i OK Compost.
Zielony punkt
Znak „zielony punkt” to jeden z najpopularniejszych znaków stosowanych na opakowaniach. Oznacza on, że producent opłacił organizację zajmująca się odzyskiem i recyklingiem surowców z opakowań. Czasem mylony jest ze znakiem recyklingu.
Znak Zielony Punkt
Dbaj o czystość
Znak pełni funkcję przypominajki – buduje dobre nawyki wśród konsumentów przypominając, że miejsce odpadów jest w kontenerze na śmieci.
Znak Dbaj o czystość
Znak aluminium
Oznacza, że opakowanie zostało stworzone z aluminium i można je poddać recyklingowi.
Znak opakowania z aluminium
